Afdeling

bestuursrechtspraak

van de Raad van State

Nr. 201509088/1/A3

inzake

Verweerschrift

De Nederlandse

Zorgautoriteit

te Utrecht
verweerder
gemachtigde: mr. E.C. Pietermaat
tegen
De heer A.J. Slaghuis
wonend te Amsterdam
appellant
gemachtigde: B.J.S.A.A.F. de Winter

Pels Rijcken & Droogleever

Fortuijn

advocaten en notarissen

 2/13

1

Inleiding

en afbakening

1.1

Appellant - hierna te noemen: Slaghuis - heeft hoger beroep ingesteld tegen de
uitspraak van de Rechtbank Amsterdam (hierna: de rechtbank) van 30 oktober 2015
(Awb 14/6928). De rechtbank verklaarde het beroep van Slaghuis ongegrond.

1.2

In beroep bij de rechtbank lag voor het besluit van de Nederlandse Zorgautoriteit
(hierna: NZa) van 18 september 2014. De NZa heeft in dat besluit de bezwaren van
Slaghuis tegen het besluit van 20 maart 2014 ongegrond verklaard. Bij besluit van 20
maart 2014 heeft de NZa een verzoek van Slaghuis om hem op grond van de Wet
openbaarheid van bestuur (hierna: Wob) informatie te verstrekken afgewezen.

1.3

Het informatieverzoek is op 11 maart 2014 bij de NZa ingediend. Het verzoek luidt als
volgt:
"Zorgaanbieders zijn op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg
(Wmg) verplicht periodiek gegevens aan te leveren aan DIS. Met een beroep
op de Wet openbaarheid van bestuur verzoek ik u om alle documenten
openbaar te maken met betrekking tot de aantallen gedeclareerde DBC
zorgproducten, per DBC zorgproduct, per maand, per zorgaanbieder en de
passantentarieven en de gehanteerde prijs per DBC zorgproduct per
zorgaanbieder.
II

1.4

In het verweerschrift dat namens de NZa bij de rechtbank is ingediend, is uitvoerig
toegelicht wat het DIS (DBC-informatiesysteem)

is en waarom de Wob in de weg staat

aan openbaarmaking van de in het DIS opgenomen aantallen gedeclareerde DBCzorgproducten, per DBC zorgproduct, per maand, per zorgaanbieder en de
gehanteerde prijs per DBC zorgproduct per zorgaanbieder.
Zie hoofdstuk 2 en 4 van het verweerschrift van 30 maart 2015. In
aanvulling op hetgeen in dit verweerschrift naar voren is gebracht merkt de
NZa nog op dat de Stichting DBC-onderhoud is opgehouden te bestaan als
zelfstandige stichting. Alle taken en werkzaamheden die de Stichting
verrichtte, zijn bij de NZa ondergebracht.
1.5

De passantentarieven, waarop het verzoek om informatie ook betrekking heeft, zijn,
zoals in het primaire besluit en de beslissing op bezwaar ook is opgemerkt, al
openbaar en te vinden op de websites van de zorgaanbieders. In beroep bij de
rechtbank heeft Slaghuis bevestigd dat het geschil geen betrekking heeft op de
passantenta rieven.
Zie p. 2 van de uitspraak:
"In geschil is of verweerder op goede gronden heeft geweigerd om per
zorgaanbieder en per DBC-zorgproduct de gehanteerde prijs en het aantal

Pels Rijeken

& Droogleever Fortuijn

advocaten en notarissen

 3/13

gedeclareerde zorgproducten per maand openbaar te maken. De weigering
om de passantentarieven
openbaar te maken, is niet in geschil, zo heeft eiser
ter zitting bevestigd."
1.6

Uit het hoger beroepschrift

leidt de NZa af dat het Slaghuis thans uitsluitend nog te

doen is om de gehanteerde prijzen per DBC-zorgproduct.

Hij heeft althans geen

grieven gericht tegen het oordeel van de rechtbank dat informatie over aantallen
gedeclareerde DBC zorgproducten, per DBC zorgproduct, per maand, per
zorgaanbieder moet worden aangemerkt als bedrijfs- en fabricagegegevens, zodat
artikel 10, eerste lid, onder c Wob aan openbaarmaking daarvan in de weg staat (rov.

6.9).
Voor zover het hoger beroepschrift ook zo moet worden begrepen dat het
tevens ziet op de aantallen gedeclareerde DBC zorgproducten, per DBC
zorgproduct, per maand, per zorgaanbieder, verwijst de NZa naar hoofdstuk
4 en 5 (vanaf randnummer 5.11) van het verweerschrift dat bij de rechtbank
is ingediend. Daarin is uitvoerig toegelicht waarom, behalve artikel 10, eerste
lid, onder c ook de artikelen, 10, eerste lid, onder d,lO, tweede lid onder en
10, tweede lid aanhef en onder g aan openbaarmaking van deze gegevens in
de weg staan.
1. 7

In dit verweerschrift zal de NZa eerst in meer algemene zin toelichten welke informatie
over prijzen van DBC-zorgproducten thans alopenbaar is en welke prijsinformatie

in

DIS is terug te vinden (hoofdstuk 2). Vervolgens zet de NZa uiteen waarom de
informatie over andere tarieven dan de passantentarieven niet openbaar wordt
gemaakt (hoofdstuk 3). Voor zover aan de orde, zal in hoofdstuk 2 en 3 direct worden
gereageerd op de door Slaghuis aangevoerde beroepsgronden. Op de overige
beroepsgronden zal nog apart worden gereageerd (hoofdstuk 4). Aan het slot zal de
NZa verzoeken het hoger beroep ongegrond te verklaren.
2

Tariefinformatie

in de zorg

Passantentarieven zijn openbaar
2.1

In de zorg is het van belang onderscheid te maken tussen de tarieven die door
zorgaanbieders rechtstreeks bij patiënten in rekening worden gebracht enerzijds en de
tarieven die op de groothandelsmarkt in onderhandelingen tussen zorgaanbieder
zorgverzekeraar tot stand komen en die niet rechtstreeks

en

bij de patiënt in rekening

worden gebracht anderzijds. De zorg die niet rechtstreeks bij de patiënt in rekening
wordt gebracht, wordt in de regel volledig door de zorgverzekeraar van de patiënt
vergoed.
2.2

De tarieven die rechtstreeks bij de patiënten in rekening worden gebracht, zijn de
eerder genoemde passantentarieven. Passantentarieven worden in rekening gebracht
aan patiënten die niet-verzekerd zijn of aan patiënten die zorg afnemen bij een

Pels Rijeken & Droogleever Fortuijn

advocaten en notarissen

 4/13

zorgaanbieder die geen contract heeft met de zorgverzekeraar

van de patiënt

voor het

zorg. Het zal dan van de polis van de patiënt afhangen welk deel van de kosten toch
door de zorgverzekeraar
2.3

worden vergoed.

Omdat de passantentarieven door de patiënt zelf moeten worden betaald, is in diverse
op grond van artikel 38, zevende lid, Wet marktordening gezondheidszorg (hierna:
Wmg) vastgestelde regelingen bepaald dat die tarieven door zorgaanbieders openbaar
moeten worden gemaakt. Voor het onderhavige geschil is relevant dat in artikel 37 van
de Regeling medisch specialistische zorg (bijlage

a) is bepaald dat ziekenhuizen de

passantentarieven openbaar moeten maken. Artikel 37 luidt als volgt:
"Artikel 37. Standaard prijslijst
l. Zorgverleners zoals genoemd in artikel 1 van deze regeling maken een
standaard prijslijst bekend voor prestaties in het vrije en gereguleerde
segment.
2. De standaard prijslijst bevat de volgende onderdelen, zoals
vastgesteld in het sjabloon 'standaard prijslijst' (bijlage 12):
- de DBC-zorgproductcode;
- de DBC-zorgproduct (consumenten)omschrijving;
D de declaratiecode;
D de periode waarvoor de totaalprijs geldt (ingangsdatum en
eventueel einddatum);
het integrale actuele tarief voor elke prestatie waarvoor de
zorgaanbieder een tarief in rekening kan brengen.
D een uitleg van de betekenis van ieder onderdeel, door opname van
'definities' zoals vermeld in het sjabloon 'standaard prijslijst'
(bijlage 12).
3. De zorgverlener draagt er zorg voor dat het voor een consument op
eenvoudige wijze mogelijk is om voor aanvang van een
behandelingsovereenkomst op afstand kennis te nemen van de
standaard prijslijst(-en) van jaar t en t-l. Uiterlijk per 15 november
van jaar t geldt dit ook voor de standaard prijslijst van jaar t+ l.
a. Indien de zorgverlener een website heeft, plaatst de zorgverlener
de standaard prijslijst( -en) op de website.
b. De zorgverlener informeert een consument op verzoek over de
prijzen op de standaard prijslijst( -en) of stuurt een consument op
verzoek binnen achtenveertig uur per post of digitaal de verzochte
prijsinformatie toe."
2.4

De passantentarieven

worden, zo volgt uit artikel 37 van de Regeling, via zogenoemde

'standaard prijslijsten' openbaar gemaakt.
2.5

Dat dit al jarenlang gangbare praktijk is, blijkt uit de door Slaghuis overgelegde
beschikking van een van de rechtsvoorgangers van de NZa, het College Tarieven
Gezondheidszorg

(hierna:

standaardprijslijsten

CTG) van 19 oktober 2005. Bij dat besluit heeft het CTG de

openbaar gemaakt. Het CTG heeft destijds dus niets meer

openbaar gemaakt dan nu ook al op grond van artikel 37 van de Regeling medisch

Pels Rijeken & Droogleever Fortuijn

advocaten en notarissen

 5/13

specialistische zorg door ziekenhuizen
genoemde

website Kiesbeter.nl

openbaar wordt gemaakt. Op de door Slaghuis

werden ook alleen

de standaardprijslijsten

gepubliceerd.
2.6

Anders dan waarvan Slaghuis in zijn hoger beroepschrift uit gaat (punt 5-8, lO), is
derhalve niet juist dat voorheen meer informatie over tarieven openbaar werd
gemaakt dan thans.
De maximumtarieven in het A-segment zijn ook openbaar.

2.7

Een andere relevant onderscheid in de zorg is het onderscheid tussen de door de NZa
vastgestelde maximumtarieven voor prestaties het zogenoemde A-segment enerzijds
en de vrije tarieven voor prestaties in het B-segment anderzijds. De Minister van
Volksgezondheid en Sport (hierna: de minister) bepaalt welke DBC-zorgproducten

in

welk segment worden ondergebracht.
2.8

Voor de tarieven in het A-segment geldt dat zorgaanbieders geen hoger tarief aan de
patiënt of de zorgverzekeraar in rekening mogen brengen en zorgverzekeraars op hun
beurt geen hoger tarief mogen vergoeden dan de door de NZa bepaalde
maximumtarieven.

De NZa publiceert jaarlijks op haar website de maximumtarieven

voor DBC-zorgproducten uit het A-segment.
Omdat sprake is van een omvangrijk bestand wordt het niet als bijlage aan
het verweerschrift gehecht, maar wordt volstaan met de vermelding van de
vindplaats.
https i/ Iwww.nza.nl/regelgevi ng/bijlagen/Tarieventabel_DBC_zorg producten_
en_overige_producten_per _l_janua ri_20 16_bijlage_biL TB_CU_2066_0 1
2.9

Voor de meeste DBC-zorgproducten

geldt dat het zorgaanbieders en zorgverzekeraars

vrij staat om na onderhandeling overeen te komen dat een lager tarief in rekening
wordt gebracht, dan het door de NZa vastgestelde maximumtarief.
worden vastgelegd in de tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars

Die afspraken
afgesloten

contracten.
2.10

In het B-segment staat het zorgaanbieders en zorgverzekeraars volledig vrij afspraken
te maken over de in rekening te brengen tarieven.

DIS
2.11

ArtikelSvan

de Regeling verplichte aanlevering minimale dataset (bijlage 7 bij het

verweerschrift
zorgaanbieders

in eerste aanleg) bepaalt welke gegevens maandelijks door
aan het DIS moeten worden aangeleverd. Zorgaanbieders worden

Pels Rijeken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen

 6/13

geacht elke maand
zorgverzekeraar

alle aan de patiënt (de passantentarieven)

en aan de

(de overige tarieven) gedeclareerde zorgproducten

aan te leveren:

"ArtikelS. Aanlevering MDS
5.1 De instelling is verplicht om voor de eerste dag van elke kalendermaand
(m) van alle aan de patiënt of de zorgverzekeraar gedeclareerde DBCzorgproducten en overige zorgproducten, welke worden gerekend tot de
omzet van de kalendermaand (m-2), per zorgproduct de Minimale Dataset
(MDS) aan te leveren [voetnoot: De in bijlage 1 bij deze regeling
gespecificeerde gegevens; ECP].
( ... )"
2.12

Het DIS bevat zodoende aldus alle informatie over prijzen die voor zorgproducten in
rekening zijn gebracht. De passantentarieven

zijn, zoals gezegd, openbaar. Dat geldt

niet voor de onderhandelde prijzen, die op de groothandelsmarkt

in onderhandeling

tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieders, tot stand komen. Die onderhandelde
prijzen kunnen zowel zien op DBC-zorgproducten

uit het A-segment als uit het B-

segment. Het staat zorgaanbieders immers vrij om voor DBC-zorgproducten uit het Asegment lagere tarieven in rekening te brengen dan de door de NZa vastgestelde
maximumtarieven.
Appellant maakt derhalve in punt 2 van zijn hoger beroepschrift een te strikt
onderscheid tussen de tarieven uit het A-segment en het B-segment. De
maximumtarieven uit het A-segment zijn welopenbaar,
maar dat zegt nog
niets over de daadwerkelijke tarieven die in dit segment in rekening worden
gebracht. Die tarieven zijn niet openbaar.
2.13

De onderhavige beroepsprocedure heeft uitsluitend
prijzen. Hieronder zal worden toegelicht

betrekking op de onderhandelde

waarop de Wob aan openbaarmaking daarvan

in de weg staat.
2.14

Daaraan voorafgaand merkt de NZa nog op dat voor de patiënt die onderhandelde
prijzen van minder belang zijn. De patiënt betaalt in de regel een premie aan zijn
zorgverzekeraar die op zijn beurt weer de kosten van de zorgaanbieder vergoed. Voor
de patiënt is het daarom veel meer van belang om te weten of zijn zorg wordt
vergoed, of eventueel een eigen bijdrage is verschuldigd en wat de gevolgen zijn voor
het eigen risico. Dergelijke informatie is niet in DIS opgenomen en is daarvoor ook niet
bedoeld. De Regeling informatieverstrekking

ziektekostenverzekeraars

aan

consumenten (artikel 16, bijlage b) en de Beleidsregel transparantie zorgaanbieders
(artikel 4 en 5 bijlage c) waarborgen wel dat patiënten hierover tijdig worden
geïnformeerd. De NZa verwijst ook nog naar een nieuwsbericht van 29 november 2013
hierover op haar website waarin de NZa aandacht vraagt voor goede voorlichting aan
patiënten over de zorgkosten die zij maken (bijlage

Pels Rijeken & Droogleever Fortuijn

advocaten en notarissen

d).

 7/13

In reactie op hetgeen appellant in punt 20 van zijn beroepschrift naar voren
brengt, merkt de NZa op dat, gelet op het bepaalde in de genoemde Regeling
en Beleidsregel, de patiënt dus kan informeren naar de prijzen van de door
hem te genieten en te betalen zorg. Uit de uitspraak van de Rechtbank
Gelderland van 1 april 2015 blijkt niet dat de betrokken patiënt voorafgaand
aan zijn bezoek aan de polikliniek bij de zorgverzekeraar heeft geïnformeerd
naar de eventuele gevolgen van het bezoek aan de polikliniek voor zijn eigen
risico. Had hij dat wel gedaan, dan had de zorgverzekeraar hem die
informatie moeten verstrekken.
2.15

Bovendien is in de regel niet vooraf te bepalen welke zorg de patiënt, die naar het
ziekenhuis wordt doorverwezen, precies nodig heeft en/of welke behandelingen hij
moet ondergaan. Hij weet, met andere woorden, vooraf niet welke DBe-zorgproducten
uiteindelijk in rekening zullen gebracht. Ook om die reden is de informatie over
onderhandelde prijzen, zoals die in het DIS is opgenomen, voor de patiënt ook minder
relevant. De patiënt kan met de informatie, zoals die in het DIS is opgenomen, niet
zijn eigen zorgkosten bepalen.

3

Onderhandelde

prijzen

3.1

In de opvatting van NZa staan artikel 10 lid 1 c en 10 lid 2 g in de weg aan
openbaarmaking van de onderhandelde prijzen. Daarvoor verwijst de NZa in de eerste
plaats naar hetgeen de rechtbank hieromtrent heeft overwogen:
"Daarnaast bevat de niet openbaar gemaakte informatie de prijs per DBezorgproduct en per zorgaanbieder. De prijs van een zorgproduct is een
gegeven dat uitsluitend de financiële bedrijfsvoering betreft. Gelet op de
samenhang van de prijs van een DBe-zorgproduct met de andere gegevens
moet ook die prijs in dit geval als een bedrijfs- en fabricagegeven worden
aangemerkt. "

3.2

Het oorspronkelijke

verzoek van Slaghuis had betrekking op de aantallen

gedeclareerde DBe zorgproducten,

per DBe zorgproduct, per maand, per

zorgaanbieder en de passantentarieven
per zorgaanbieder. In het verweerschrift

en de gehanteerde prijs per DBe zorgproduct
in eerste aanleg heeft de NZa toegelicht dat

openbaarmaking van al deze informatie ertoe zal leiden dat de al bestaande informatie
asymmetrie tussen verzekeraars aan de ene kant en zorgaanbieders aan de andere
kant verder wordt vergroot. Door openbaarmaking zullen met name de zorgaanbieders
onevenredig worden benadeeld. De NZa verwijst naar de randnummers 4.6 tot en met

4.9:
"4.6 Openbaarmaking van de informatie leidt er bovendien toe dat individuele
zorgaanbieders in hun concurrentiepositie op de zorginkoopmarkt worden
benadeeld.

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen

 8/13

4.7 Zorgaanbieders maken jaarlijks met zorgverzekeraars afspraken over de
hoeveelheid zorg die zij bij de zorgverzekeraar mogen declareren en, binnen
de toepasselijke wettelijke kaders, over de tarieven die zullen gelden. In die
onderhandelingen is informatie cruciaal. Zorgverzekeraars hebben uiteraard
de beschikking over de gegevens van hun eigen patiënten. Zij weten dus
welke zorgaanbieders voor welke DBC zorgproducten door de eigen
verzekerden wordt bezocht. Openbaarmaking van de gevraagde informatie
levert zorgverzekeraars een enorme hoeveelheid extra informatie op. Bij
openbaarmaking van de gevraagde informatie wordt namelijk van iedere
zorgaanbieder het aantal gedeclareerde DBC zorgproducten per soort product
inzichtelijk inclusief de daarvoor betaalde prijs. Op basis van die informatie
zouden zorgverzekeraars een zeer gedetailleerd overzicht verkrijgen van de
interne huishouding van een zorgaanbieder, zijn marktaandelen en prijzen,
waardoor zij, in combinatie met de informatie waarover zij reeds beschikken,
een enorme (informatie)voorstand hebben bij nieuwe onderhandelingen met
zorgaanbieders. Zodoende wordt hun onderhandelingspositie ten opzichte
van zorgaanbieders aanzienlijk verstevigd.
4.8 Daarbij is van belang dat sinds 2012 er op landelijk niveau tussen de
minister, zorgverzekeraars en zorginstellingen afspraken worden gemaakt
over de totale groei van de kosten van medisch specialistische zorg.
Zorgverzekeraars geven hier uitvoering aan door niet alleen afspraken te
maken met zorginstellingen over de prijs, maar ook over het totale volume
van de zorg. Vaak wordt het aantal DBC's per specialisme of per doelgroep
gemaximeerd. Als de NZa het aantal DBC's per zorgaanbieder, per soort
zorgproduct, inclusief de daarbij gehanteerde prijs openbaar zou maken, dan
zouden zorgverzekeraars een nauwkeurige inschatting kunnen maken van de
ontwikkelingen in het marktaandeel van zorgaanbieders uitgedrukt in het
aantal zorgproducten per soort zorgproduct. Dat zouden zij dan vervolgens
eenvoudig als leidraad kunnen gebruiken in de onderhandelingen met de
zorgaanbieders. Dat is nadelig voor de zorgaanbieders, die juist benadrukken
dat verzekeraars zich niet alleen zouden moeten richten op gedetailleerde
ontwikkelingen van de productie-aantallen, maar ook op de inhoud van de
zorg, rekening houdend met bijvoorbeeld veranderingen in zorgvragen en de
manier waarop de zorg in de regio wordt georganiseerd. Zorgaanbieders
hebben op dat vlak al een achterstand ten opzichte van de zorgverzekeraars.
Laatstgenoemde categorie heeft veel meer zicht op 'zorginhoudelijke
informatie', omdat zij nu eenmaal met heel veel zorgaanbieders afspraken
maken en dus zicht hebben op wat bij al die zorgaanbieders gebeurt, terwijl
de individuele zorgaanbieder alleen over de eigen informatie beschikt.
Zouden de gevraagde bestanden openbaar worden gemaakt, dan wordt de
informatieasymmetrie nog groter.
4.9 De zorgaanbieders worden daardoor onevenredig benadeeld. De
productie van zorgaanbieders kan van jaar tot jaar verschillen, maar het
aantal DBC's in het voorgaande jaar geeft wel een indicatie van het aantal
DBC's in het volgende jaar. Het aantal DBC's is echter ook afhankelijk van
veranderingen in de productstructuur, patiëntenpopulatie (leeftijdsopbouw,

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn

advocaten en notarissen

 9/13

vinex-wijken etc.) en (afspraken met) overige zorgaanbieders. Zorg wordt
steeds meer door netwerken van zorgaanbieders geleverd. Het kan zijn dat
een patiënt voor een deel van de behandeling in een andere instelling wordt
behandeld dan waar hij in eerste instantie is opgenomen. Daarnaast
verschillen lokaal de afspraken met de eerstelijns aanbieders (bijvoorbeeld
huisartsen) en verpleeghuizen. De ontwikkelingen in de structuur van het
zorgaanbod en in de patiëntenpopulatie gaan snel en zijn moeilijker in te
schatten. Het aantal OBC's en het soort OBC's kan daarom van jaar tot jaar
gaan verschillen. Wanneer er met hulp van de informatie die de heer
Slaghuis heeft gevraagd door zorgverzekeraars te sterk zou worden gestuurd
op aantallen OBC's, kan de zorgaanbieder niet goed inspelen op actuele
situaties en wordt daarmee de concurrentiepositie ondermijnd."
3.3

Thans in hoger beroep heeft Slaghuis zijn verzoek beperkt tot de onderhandelde
prijzen die op de groothandelsmarkt tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders tot
stand komen. Als alleen die informatie openbaar zou worden gemaakt, zou dat vooral
tot bevoordeling van de zorgaanbieders

3.4

leiden. De NZa licht dat toe.

De onderhandelingen tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders gaan niet in de
eerste plaats over individuele prijzen, maar over het totale bedrag (het plafond, het
budget) dat de zorgverzekeraar jaarlijks bereid is aan de zorgaanbieder te betalen en
over de daaraan ten grondslag liggende volumes (de hoeveelheid zorg die wordt
geleverd). De prijzen die vervolgens voor individuele OBC-zorgproducten

worden

bepaald, zijn vaak hiervan afgeleid. Dat betekent niet dat de informatie over de prijzen
niet relevant is. Openbaarmaking van de prijzen die individuele zorgaanbieders bij een
zorgverzekeraar in rekening brengen, geeft andere zorgaanbieders en
zorgverzekeraars

zonder meer relevante informatie die de onderhandelingen negatief

kunnen beïnvloeden. Zorgaanbieders kunnen dan moeilijker een lagere prijs afspreken
met een zorgverzekeraar, omdat ze dan welhaast met alle zorgverzekeraars

moeten

doen. Omdat patiënten alleen prijsgevoelig zijn voor producten met een prijs die lager
is dan het eigen risico kunnen ziekenhuizen voor producten zoals een staaroperatie of
knievervangingen, die een veel hogere prijs hebben, makkelijker een hogere prijs
vragen zonder marktaandeel te verliezen als andere ziekenhuizen dat er ook voor
krijgen. Openbaarmaking kan op die manier tot een prijsopdrijvend effect leiden.
Bovendien faciliteert het openbaar maken van onderhandelde prijzen het maken van
mededingingsbeperkende afspraken tussen ziekenhuizen.
3.5

Hier is ook van belang dat als in een bepaald jaar het afgesproken plafondbedrag
wordt overschreden, de zorgaanbieder voor het jaar daarna met de zorgverzekeraar
een hoger plafond zal willen spreken. De zorgverzekeraar

kan daar niet zonder meer

van afzien, omdat op hem op grond van de Zorgverzekeringswet

de verplichting rust

voor zijn verzekerden voldoende zorg in te kopen. De zorgaanbieder heeft langs deze
weg er dus belang bij dat hij voor de veel voorkomende verrichtingen,

zoals

bijvoorbeeld staar, knie- en heupvervangingen en diabetes, hoger tarieven
overeenkomt met de zorgverzekeraar,

Pels Rijeken & Droogleever

Fortuijn advocaten en notarissen

omdat op die manier als het ware zijn totale

 10/13

budget kan worden verhoogd. Als de zorgaanbieder
zijn concurrent

hiervoor

bij de zorgverzekeraars

bekend wordt met de tarieven die

in rekening kunnen brengen, dan kan

dat zijn eigen onderhandelingspositie ten opzichte van de zorgverzekeraars
versterken. Openbaarmaking van de overige tarieven kan dus tot onevenredige
benadeling van zorgverzekeraars leiden.
3.6

Het belang van openbaarmaking weegt daar naar het oordeel van de NZa niet tegen
op. Openbaarmaking van de informatie waarom wordt verzocht, verstoort het
onderhandelingsproces zoals zich dat op concurrerende markten afspeelt.
Openbaarmaking zal ertoe leiden dat dat de publieke belangen die gemoeid zijn met
de marktwerking in de zorg worden geschaad, terwijlopenbaarmaking,

zoals hiervoor

is toegelicht, ook niet nodig is om patiënten te informeren over de prijs die zij voor de
zorg moeten betalen. Onder deze omstandigheden heeft de NZa terecht aan het
belang van het voorkomen van onevenredige benadeling een zwaarder gewicht mogen
toekennen dan aan het belang van openbaarmaking.
3.7

Uit het voorgaande volgt dat, anders dan Slaghuis betoogt, het gegeven dat OIS de
prijzen van afgesloten DBC zorgproducten bevat en dus geen prijzen van lopende
behandelingen (punt 9 van het beroepschrift) of dat in OIS geen informatie over
lopende onderhandelingen is terug te vinden (punt 19), niet doorslaggevend is voor de
vraag of de informatie openbaar kan worden gemaakt. Het gaat er juist om dat in
toekomstige onderhandelingen zorgaanbieders en/of zorgverzekeraars, in het geval de
gevraagde prijsinformatie openbaar zou worden, hun voordeel kunnen doen met de
sterk verbeterde informatiepositie. Bestaande prijzen hebben als het ware een
voorspellende waarde voor de onderhandelingen van het volgende jaar. Aan die
belangrijke nuance lijkt in het interview met de bestuursvoorzitter van de Autoriteit,
Consument en Markt (punt 15 van het hoger beroepschrift) voorbij te zijn gegaan.
Hierbij is ook nog relevant dat onderhandelingen tussen ziekenhuizen en
zorgverzekeraars een continue proces is. Het kan daarom zijn dat een
bepaald DBC-zorgproduct in het OIS weliswaar informatie over
onderhandelde prijzen is terug te vinden, maar dat die prijzen ook nog
voorwerp van (her)onderhandeling zijn en nog kunnen worden verhoogd of
verlaagd.

3.8

De omstandigheid dat patiënten in bepaalde situaties wel informatie wordt verschaft
over de overige tarieven betekent ook niet, zoals Slaghuis aanvoert (punt 16 en 17)
dat dus de informatie ook openbaar kan worden gemaakt. Openbaarmaking leidt er
toe dat behalve patiënten ook zorgverzekeraars en zorgaanbieders worden
geïnformeerd over de tarieven die hun concurrenten moeten betalen respectievelijk in
rekening moeten brengen van alle producten en niet alleen van de zorg die door de
individuele

patiënt is genoten. Hiervoor is al toegelicht waarom daar geen sprake van

kan zijn.

Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn

advocaten en notarissen

 11/13

4

Reactie overige

beroepsgronden

Zienwijzen
4.1

Slaghuis voert, net als in beroep in eerste aanleg aan, dat de NZa derden om een
zienswijze had moeten vragen (punt 10-12, 14). In het verweerschrift heeft de NZa
daar destijds het volgende over opgemerkt:
"5.9 De heer Slaghuis voert verder nog aan dat de NZa derden om een
zienswijze had moeten vragen alvorens zij de gevraagde informatie weigerde.
De NZa merkt op dat het vragen van een zienswijze hier niet zinvol was
geweest. Het is voldoende duidelijk dat de Wob aan openbaarmaking van de
gevraagde gegevens in de weg staat.
5.10 Daarbij komt dat de NZa vanwege een andere procedure al bekend is
met de opvatting van zorgaanbieders dat de gedetailleerde informatie
waarom Slaghuis vraagt niet openbaar zou moeten worden gemaakt.
Ook een onderzoeksbureau heeft de NZa met een beroep op de
Wob gevraagd om openbaarmaking van gegevens uit het DIS. Dit
verzoek ziet op geaggregeerde gegevens per gemeente en niet per
zorginstelling. Omdat openbaarmaking van die gegevens wel tot
gevolg heeft dat informatie tot individuele zorginstellingen of
patiënten kan worden herleid, heeft de NZa het verzoek om
informatie afgewezen. Voordat de NZa in die zaak de beslissing op
bezwaar nam, heeft zij zorginstellingen om een zienswijze
gevraagd. De zorginstellingen verzetten zich nagenoeg allemaal
tegen openbaarmaking.
Het betrokken onderzoeksbureau heeft tegen de beslissing op
bezwaar beroep ingesteld. Dat beroep is aanhangig bij de
Rechtbank Den Haag (nr. 14/8563).

4.2

De NZa heeft aldus om twee redenen ervan afgezien om zorgaanbieders om een
zienswijze

te vragen. In de eerste plaats is ervan afgezien, omdat in de opvatting van

de NZa, vanwege het verstorende effect op de marktwerking, de informatie niet
openbaar kan worden gemaakt. Dit oordeel van de NZa staat strikt genomen los van
opvattingen die individuele zorginstellingen daarover kunnen hebben. De tweede reden
betreft de omstandigheid dat de NZa in een andere procedure de zorginstellingen al
om een zienswijze

had gevraagd. Zorginstellingen waren toen tamelijk eensgezind in

hun opvatting dat de informatie geheim zou moeten blijven. De omstandigheid dat een
individuele instelling daar een andere opvatting over heeft, kan daar niet aan af doen.

Pels Rijeken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen

 12/13

Kring van afnemers
4.3

Slaghuis voert aan dat openbaarmaking van de prijzen per DBC-zorgproduct

er niet

toe leidt dat informatie over de kring van afnemers wordt verkregen (punt 16). Dat is
juist. De passage die Slaghuis hier uit de uitspraak citeert heeft ook geen betrekking
op de prijsinformatie.
Andere interpretatie van het verzoek
4.4

Voorts voert Slaghuis

aan dat de NZa had moeten onderzoeken of uitsluitend de

informatie over de prijzen per DBC-zorgproduct openbaar kon worden gemaakt
(punt18 en 19). De NZa zou hebben kunnen volstaan met het openbaar maken van
een prijslijst zonder dat naar een individuele zorgaanbieder wordt verwezen of dat
informatie over het aantal verrichtingen openbaar wordt gemaakt.
4.5

In reactie hierop memoreert de NZa het Wob-verzoek van Slaghuis. Dat luidt als volgt:
"Zorgaanbieders zijn op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg
(Wmg) verplicht periodiek gegevens aan te leveren aan DIS. Met een beroep
op de Wet openbaarheid van bestuur verzoek ik u om alle documenten
openbaar te maken met betrekking tot de aantallen gedeclareerde DBC
zorgproducten, per DBC zorgproduct, per maand, per zorgaanbieder en de
passantentarieven en de gehanteerde prijs per DBC zorgproduct per
zorgaanbieder (cu rsief ECP)."

4.6

Het verzoek van Slaghuis zag derhalve juist op de gehanteerde prijs per DBC
zorgproduct per zorgaanbieder. De NZa mocht er daarom redelijkerwijs

vanuit gaan

dat het hem ook daarom om te doen was. Van de NZa hoefde niet te worden verwacht
te onderzoeken of ook een afzonderlijke prijslijst openbaar kon worden gemaakt.
4.7

Bovendien, uit hetgeen hiervoor in hoofdstuk 3 is toegelicht, volgt al dat van
openbaarmaking van afzonderlijke

prijslijsten zonder dat daar de naam van de

instelling bij wordt vermeld, geen sprake kan zijn. Instellingen komen op deze manier
nog steeds de tarieven te weten die hun concurrenten voor dezelfde verrichtingen in
rekening brengen. Zorgverzekeraars
voor dezelfde type verrichtingen

zien op hun beurt wat door hun concurrenten

wordt betaald. De bezwaren die er bestaan tegen

openbaarmaking, zoals hiervoor toegelicht, gelden daarom onverkort in het geval zou
worden volstaan met openbaarmaking van 'slechts' een prijslijst.

Pels Rijeken & Droogleever

Fortuijn advocaten en notarissen

 13/13
5 Canclusie
Het hoger beroep went ongegrond to warden vcrwaam
Den Haag, 29 Januafl ?Dl$ advocaat

 

(mespmmenue 11756, 2502 AT Den Haag

[919mm (070) 515 39 
(0701515 3o 70

NW --
zaaknr 11001971

Ve's mm mer Jfl/nmtt'n rahir'ssch